اثرات تزریق داخل تخم مرغی (In ovo) سطوح مختلف اسید بوتیریک، ال-گلوتامین و ال-کارنتین به تنهایی و به صورت ترکیبی بر صفات جوجهدرآوری و عملکرد رشد جوجههای مادر گوشتی سویه کاب 500
مهدی سلمان زاده
دانش آموخته دکترای تخصصی تغذیه دام و طیور، عضو بنیان ملی نخبگان و کانون استعداد های درخشان
نویسنده مسئول: salmanzadeh_mehdi@yahoo.com
چکیده
این آزمايش به منظور بررسی اثرات تزریق داخل تخم مرغی (In ovo) سطوح مختلف اسید بوتیریک، ال-گلوتامین و ال-کارنتین بر صفات جوجهدرآوری و عملکرد رشد جوجههای مادر گوشتی سویه کاب 500 انجام شد. در روز ششم انكوباسيون، 3600 عدد تخم‌مرغ بارور، در قالب طرح كاملاً تصادفي با ده تیمار، شش تكرار و هر تكرار شامل 60 عدد تخم‌مرغ، تقسیم شدند. گروه‌هاي آزمايشي شامل: 1) شاهد (بدون تزریق)؛ 2) آب دیونیزه؛ 3) 25 میلی‌گرم اسیدبوتیریک؛ 4) 35 میلی‌گرم اسیدبوتیریک؛ 5) 35 میلی‌گرم ال-گلوتامین؛ 6) 45 میلی‌گرم ال-گلوتامین؛ 7) 15 میلی‌گرم ال-کارنتین؛ 8) 25 میلی‌گرم ال-کارنتین؛ 9) 25 میلی‌گرم اسید بوتیریک+35 میلی‌گرم ال-گلوتامین+15 میلی‌گرم ال-کارنتین؛ 10) 35 میلی‌گرم اسید بوتیریک+45 میلی‌گرم ال-گلوتامین+25 میلی‌گرم ال-کارنتین بودند. در روز هفتم انكوباسيون 5/0 ميلي‌ليتر از محلول‌های آزمايشي به آلبومن تزريق شد. پس از تفریخ، جوجه‌ها توزين و به سالن آزمایش منتقل و تا 42 روزگی پرورش داده شدند. مصرف خوراک، افزایش وزن بدن و ضریب تبدیل غذایی در دوره‌های مختلف و کل دورهی پرورش اندازه‌گیری و محاسبه شد. در یک روزگی درصد جوجه در آوری، وزن اولیه و طول جوجههای تازه تفرخ شده مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد، تزریق داخل تخم‌مرغی، درصد جوجهدرآوری را به‌طور معنی‌داری نسبت به گروه شاهد (بدون تزریق) کاهش داد، اما جوجههای تازه تفریخ شده‌ی حاصل از تخم‌مرغ‌های تزریق شده با سطوح مختلف اسید بوتیریک، ال-گلوتامین و ال-کارنتین به‌طور معنی‌داری وزن بدن بیش‌تری نسبت به گروه‌های شاهد داشتند (05/0>P). تزریق سطوح مختلف مواد مذکور تاثیر معنی‌داری بر مصرف خوراک در کل دوره‌های پرورش نداشت، در صورتی‌که افزایش وزن بدن و ضریب تبدیل غذایی جوجههای گوشتی را بهبود داد (05/0>P). نتایج این مطالعه نشان داد، تزریق سطوح مختلف اسید بوتیریک، ال-گلوتامین و ال-کارنتین در روز هفتم دورهی جنینی باعث بهبود عملکرد رشد می‌شود.
کلمات کلیدی: اسید بوتیریک، ال-گلوتامین، ال-کارنتین، تزریق داخل تخم‌مرغ (In ovo)، جوجههای گوشتی، صفات جوجه‌کشی، عملکرد
مقدمه
در چند دهه اخير، سرعت رشد و بازده جوجه‌هاي گوشتي به مقدار قابل ملاحظه‌اي افزايش يافته است. اين روند همگام با فن‌آوري‌هاي جديد در ژنتيك، فن‌آوري زيستي و زيست‌شناسي احتمالاً در آينده نيز ادامه خواهد داشت (فركت، 2006). با افزايش سرعت رشد، زمان رسيدن به وزن كشتار جوجه‌هاي گوشتي كاهش و به دليل ثابت ماندن طول دوره جوجه‌كشي، نسبت دوره رشد و نمو جنيني به كل دوره زندگي پرنده افزايش يافته است. بنابراين هر عاملي كه سبب تاثير در رشد و نمو دوره جنيني شود، مي‌تواند تاثير قابل ملاحظه‌اي بر عملكرد و سلامت طيور داشته باشد. محققين مختلف، روش‌هاي گوناگوني را براي افزايش وزن جوجه‌هاي تفريخ شده و رشد اوليه پس از تفریخ به كار برده‌اند. به عنوان مثال تحريك نوري جنين با استفاده از نور مصنوعي، نمو جنين را افزايش داده است (فايرچايلد و كريستنسن، 2000). تلاش براي افزايش توليدات طيور در كوتاه‌ترين مدت و با صرف كم‌ترين هزينه و عارضه جانبي، در سال‌هاي اخير منجر به استفاده از تكنيك تغذيه جنيني شده است. استفاده از اين تكنيك يكي از راه‌هاي مدرن و پيشرفته‌اي است كه مي‌تواند در بهبود بازده توليد در طيور نقش به سزایي داشته باشد. استفاده از ريز مغذي‌ها براي رشد و بهبود عملكرد روده و به تبع آن افزایش رشد جوجه‌هاي گوشتی به وسيله تزريق داخل تخمی در دوران جنيني جوجه‌ها، مي‌تواند راه‌كار مناسبي براي توسعه صنعت پرورش طیور محسوب شود. از طرفی، سويه‌هاي گوشتي امروزي در مقايسه با اجداد خود به تغييرات در مراحل اوليه رشد حساس‌تر شده‌اند. فن‌آوري تزریق داخل تخم مرغ نه تنها روشی براي واکسیناسیون پرندگان بر علیه برخی از بیماري‌ها است، بلکه روش عملی در تزریق برخی از مواد مغذي مورد نیاز جنین‌هاي در حال رشد است (فوی و همکاران، 2005؛ یونی و فرکت، 2004). اصطلاح تغذیه داخل تخم یا تغذیه جنینی به تأمین مواد مغذي مورد نیاز جنین‌هاي در حال رشد جوجه‌ها قبل از تفریخ اطلاق می‌گردد (یونی و فرکت، 2004). هدف از تزریق مواد مغذي به داخل تخم مرغ، بهبود وضعیت تغذیه‌اي جنین، افزایش قابلیت جوجه‌درآوري، ازدیاد انرژي قابل دسترس جنین، افزایش وزن تفریخ، بهبود پاسخ سیستم ایمنی، توسعه دستگاه گوارش و ارتقاء عملکرد پرندگان پس از تفریخ می‌باشد، که طی آن منابع مختلفی از پروتئین‌ها و اسیدهاي آمینه، کربوهیدرات‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی از طریق تزریق در کیسۀ زرده، مایع آمنیون و اتاقک هوایی در اختیار جنین‌هاي در حال رشد قرار می‌گیرد (اوهتا و همکاران، 1999؛ یونی و فرکت، 2004). روزهاي پيرامون جوجه‌درآوري (قبل و بعد از جوجه‌درآوري) يك دوره بحراني براي رشد و نمو و بقاي جوجه‌هاي گوشتي است. در اين مقطع يك گذر متابوليكي و فيزيولوژيكي از منبع غذايي زرده حاوي چربي زیاد به جيره غذايي با كربوهيدرات و پروتيين زیاد اتفاق مي‌افتد. جنيني كه اواخر انكوباسيون را سپري مي‌كند و هم‌چنين جوجه تازه تفريخ شده ممكن است با كمبود گليكوژن مواجه شود. بيش‌تر ذخاير گليكوژني در اواخر دوران جنيني براي انجام فرآيند تفريخ مورد استفاده قرار مي‌گيرد؛ در نتيجه جوجه بايد ذخاير گليكوژني بدن را از طريق روند گلوكونئوژنز با استفاده از ذخاير پروتييني بدن (بيش‌تر ماهيچه سينه) احيا كند تا بتواند دماي بدن را تنظيم نموده و تا زمان مصرف خوراك، قادر به فعاليت باشد، اين فرآيند باعث كاهش ذخاير پروتيين ماهيچه، و به تبع آن افت رشد و كاهش وزن جوجه‌ها مي‌شود. در اين مواقع، افزودن يك ماده مغذي به داخل تخم‌مرغ پيش از مواجه شدن جوجه به اين كمبود، مي‌تواند از تحليل پروتيين ماهيچه كاسته و باعث افزایش وزن جوجه‌ها در زمان تفريخ و بعد از آن شود.
اسید بوتیریک
مطالعات بسیاری نشان داده‌اند که اسید بوتیریک می‌تواند جایگزین بالقوه آنتی‌بیوتیک‌ها باشد. هم چنین اسیدبوتیریک تاثیر مثبتی بر روی دستگاه گوارش و بهبود ضریب تبدیل غذایی دارد (لیسون و همکاران، 2005). پراید و همکاران (2002) گزارش کردند اسید بوتیریک به عنوان منبع انرژی برای رشد و توسعه سلول‌های اپیتیلیال روده استفاده می‌شود. همه این خصوصیات سودمند اسید بوتیریک باعث می‌شود که آن به عنوان یک اسید چرب شایسته و سودمند در تحقیقات علمی مورد مطالعه قرار گیرد. این نتایج ما را بر این داشت تا از اثرات سودمند اسید بوتیریک به عنوان منبع انرژی برای توسعه جنین از طریق تزریق این ریز مغذی در تخم مرغ‌ها مادر گوشتی، استفاده کنیم.
هم‌چنین این نتایج موافق هستند با فرضیات ما که، تزریق مواد مغذی می‌تواند مانع مناسبی برای مصرف اسید آمینه جهت فراهم کردن انرژی باشد. بنابراین، تزریق داخل تخمی اسید بوتیریک وابستگی جنین را به اسیدهای آمینه برای تولید انرژی، از طریق بهبود بخشیدن وضعیت انرژی جنین کاهش می‌دهد و در نتیجه ابقای پروتئین را در ماهیچه افزایش می‌دهد که این فرآیند احتمالا به وسیله کاهش اتلاف ماهیچه، جهت کمک به افزایش وزن جوجههای گوشتی تازه تفریخ شده است. یونی و فرکت (2003) گزارش کردند، تزریق داخل تخمی وضعیت انرژی جنین جوجه و رشد روده را افزایش می‌دهد. هم‌چنین، چندین مطالعه بیان کرده‌اند تزریق داخل تخمی می‌تواند وضعیت انرژی جنین و وزن جوجهدرآوری را بهبود بخشد (فوی و همکاران، 2006).
مطالعاتی که پیش از این به وسیله گروهی از محققان (فوی و همکاران، 2006) انجام شد، نشان داد که تغذیه جنینی کربوهیدرات یا بتا هیدروکسی بتا متیل بوتیرات به طور معنی‌داری ذخایر گلیکوژنی کبد و وزن بدن جنین و جوجه تازه متولد شده را افزایش می‌دهد. در حالی‌که مکانیسم عمل بتا هیدروکسی بتا متیل بوتیرات نامعلوم است، بر اساس نتایج یک تحقیق (فوی ، 2005)، تغذیه جنینی بتا هیدروکسی بتا متیل بوتیرات می‌تواند از طریق افزایش گلوکونئوژنز کبدی در جنین، وزن بدن و ذخایر گلیکوژن کبدی را افزایش دهد. گلیکوژن ذخیره شده در کبد طی فرآیند گلیکولیز انرژی مورد نیاز برای فرآیند تفریخ را فراهم کرده در نتیجه مانع تجزیه پروتئین‌های ماهیچه جنین شده و بنابراین می‌تواند وزن جوجه تفریخ شده را افزایش دهد. مطالعات سلولی انجام شده روی ماهیچه مخطط موش و جوجه نشان داده است که بتا هیدروکسی بتا متیل بوتیرات از تجزیه پروتئین به میزان 80 درصد جلوگیری کرده و ساخته شدن آن را 20 درصد افزایش می‌دهد (استاس زوسکی و نیسن، 1988). بر اساس این تحقیقات می‌توان نتیجه گرفت که تزریق بتا هیدروکسی بتا متیل بوتیرات از طریق کاهش تجزیه پروتئین ماهیچه می‌تواند وزن جوجه‌ها را افزایش دهد.
ال-گلوتامین
اسید آمینۀ ال- گلوتامین فراوان‌ترین اسید آمینۀ موجود در پلاسما، عضلات اسکلتی و مایعات جنینی است و از لحاظ تغذیه‌اي جزء اسیدهاي آمینۀ غیر‌ضروري است، ولی در برخی از شرایط از قبیل انواع تنش سنتز ال- گلوتامین ناکافی بوده و احتیاجات بدن را تأمین نمی‌کند و بدین جهت به آن اسید آمینۀ ضروري مشروط می‌گویند (فرنسیس و گریفس، 2002). ال-گلوتامین نقش مرکزي را در انتقال نیتروژن بین بافت‌ها به ویژه از ماهیچه به روده، کبد و کلیه دارد و از این طریق در سنتز و تجزیۀ پروتئین دخالت دارد. هم‌چنین ال-گلوتامین به عنوان منبع انرژي براي سلول‌هاي با سرعت تکثیر زیاد مانند سلول‌هاي دستگاه گوارش، سلول‌هاي سیستم ایمنی، رتیکولوسیت‌ها و فیبروبلاست‌ها عمل می‌کند (ساچنر و همکاران، 2000). ال- گلوتامین براي عملکرد مناسب سلول‌هاي کلیه، روده، کبد و سلول‌هاي سیستم ایمنی ضروري است (نیوشلم و همکاران، 2003). تحت شرایط تنش کاتابولیکی تولید ال-گلوتامین براي تأمین افزایش احتیاجات روده، سیستم ایمنی، سلول‌هاي التهابی، کبد و کلیه ها ناکافی بوده، بنابراین افزودن ال- گلوتامین به جیره‌هاي غذایی در این شرایط می‌تواند عملکرد اندام‌هاي ذکر شده را افزایش دهد. با توجه به این‌که بخش اعظم گلوتامین جیره در روده کاتابولیز می‌گردد (نیوشلم و همکاران؛ 2003) و هم‌چنین دستگاه گوارش بیش‌ترین نیاز را به گلوتامین دارد (سوبا، 1993) و آنتروسیت‌ها آن را به عنوان منبع انرژی استفاده می‌کنند، یکی از اهداف از اجراي این آزمایش بررسی اثر تزریق اسید آمینۀ ال-گلوتامین به آلبومن در روز هفتم رشد جنین بر عملکرد رشد قبل و پس از تفریخ است.
ال-کارنتین
رشد و توسعه جنین طیور در داخل تخم متکی به مواد مغذی است که در زمان تشکیل تخم از راه تغذیه پرنده مادر وارد تخم می‌شود (کید و همکاران، 2005). هر نوع کمبود مواد مغذی در طول تغذیه پرنده مادر می‌تواند پیامدهای قابل توجهی در زمان توسعه جنین ایجاد کند (موران، 2007). از آنجا که بیشتر مواد تشکیل دهنده رژیم غذای مرغ مادرهای گوشتی بر پایه ذرت و کنجاله سویا است و این اقلام از لحاظ ال-کارنتین فقیر بوده بنابراین تخم حاصل از این نوع پرندگان از لحاظ ال- کارنتین کمبود دارند (چیودیی و همکاران، 1994). هم‌چنین سنتز ال-کارنتین در جنین جوجه‌ها محدود بوده زیرا Gamma-batyrobetaine به‌عنوان یک ماده میانجی مورد نیاز برای سنتز ال-کارنتین در جنین و جوجههای جوان بهعلت فعالیت کم – butyrobetaine hydroxyiase γ محدود است. هر چند بیوسنتز ال-کارنتین طی تکامل جنین افزایش می‌یابد، اما مقدار سنتز آن بسیار کم‌تر از پرنده بالغ می‌باشد (ربویوچ، 1992). ال-کارنتین به عنوان کوفاکتور براي متابولیسم و حرکت اسیدهاي چربی که زنجیر کربن آن‌ها بیش از هشت کربن می‌باشد و تولید انرژي، لازم و ضروري است و عمدتاً قادر است میزان دسترسی به منابع انرژي از اسیدهاي چرب را افزایش دهد و انتقال مواد از غشاء سلول به داخل میتوکندري را سرعت بخشد و می‌تواند به عنوان مکمل غذایی براي انواع دام (طیور، خوك، گاو و اسب)، آبزیان (ماهی و میگو) و حیوانات خانگی (سگ و گربه) مورد استفاده قرار گیرد. ال-کارنتین در تمامی حیوانات، باکتري‌ها و بعضی گیاهان یافت می‌شود. در بدن در تمام سلول‌ها و مایعات بدن با غلظت‌هاي متفاوت وجود دارد. بیشتر ال-کارنتین داخل عضله ذخیره می‌شود. 98 درصد از ال-کارنتین موجود در بدن در عضله قلب و عضلات اسکلتی و کبد وجود دارد. ال-کارنتین در تمام انواع سلول‌ها وجود دارد حتی در سلول‌هاي فاقد اکسیداسیون میتوکندریال اسید چرب مانند نورون‌ها و گرانولوسیت‌ها و حتی گلبول‌هاي قرمز خون که فاقد میتوکندري هستند، وجود دارد (ماست و همکاران، 2000). از آن‌جایی‌که دسترسی به مواد مغذي و خوراك، پس از خروج از تخم مرغ به منظور رشد و توسعۀ دستگاه گوارش، افزایش ظرفیت آن و افزایش رشد عضلات ضروري است، بنابراین تغذیۀ جنینی می‌تواند باعث تسریع رشد، افزایش ظرفیت هضم و جذب مواد مغذي گردد.
مواد و روش
در این مطالعه، تعداد 3600 عدد تخم مرغ بارور سویه کاب 500 با شکل طبیعی و در یک محدوده وزنی یکسان (تقریبا هم وزن) از گله مرغ مادر گوشتی هم سن که در اوج تخم گذاری بودند و از بین تخم مرغ‌هایی که در همان روز تولید شده‌اند، انتخاب شدند. برای اطمینان از درصد باروری تخم مرغ‌ها در ابتدای آزمایش، تعداد 20 درصد تخم اضافه انتخاب شده و بعد از روز ششم جوجه‌کشی با روش نوربینی و اطمینان از باروری تعداد 360 تخم در هر گروه آزمایشی، تخم‌های اضافی از آزمایش حذف شدند. این آزمایش بر پایه طرح کاملا تصادفی به همراه یک گروه شاهد جهت تصحیح اثرات تزریق آب دیونیزه با ده تیمار و شش تکرار و در هر تکرار 60 تخم مرغ مادر گوشتی استفاده شدند.
گروه‌های آزمایشی شامل:
1) تیمار اول (بدون تزریق)
2) تیمار دوم (5/0 میلی‌لیتر محلول آب دیونیزه)
3) تیمار سوم (25 میلی‌گرم اسیدبوتیریک در 5/0 میلی لیتر آب دیونیزه)
4) تیمار چهارم (35 میلی‌گرم اسیدبوتیریک در 5/0 میلی لیتر آب دیونیزه)
5) تیمار پنجم (35 میلی‌گرم ال-گلوتامین در 5/0 میلی لیتر آب دیونیزه)
6) تیمار ششم (45 میلی‌گرم ال-گلوتامین در 5/0 میلی لیتر آب دیونیزه)
7) تیمار هفتم (15 میلی‌گرم ال-کارنتین در 5/0 میلی لیتر آب دیونیزه)
8) تیمار هشتم (25 میلی‌گرم ال-کارنتین در 5/0 میلی لیتر آب دیونیزه)
9) تیمار نهم (25 میلی‌گرم اسید بوتیریک، 35 میلی‌گرم ال-گلوتامین و 15 میلی‌گرم ال-کارنتین در 5/0 میلی لیتر آب دیونیزه)
10) تیمار دهم (35 میلی‌گرم اسید بوتیریک، 45 میلی‌گرم ال-گلوتامین و 25 میلی‌گرم ال-کارنتین در 5/0 میلی لیتر آب دیونیزه)
تزریق در همه گروه‌های آزمایشی در روز هفتم انکوباسیون انجام شد. برای این منظور، تخم مرغ‌ها با دقت از دستگاه خارج و در دمای داخل ستر، تزریق داخل آلبومن تخم به‌وسیله سرنگ انسولین به سرعت انجام شد. بعد از تزریق، روی قسمت تزریق تخم مرغ‌ها با چسب حرارتی پوشیده شده و تخم مرغ‌ها مجددا به دستگاه جوجه‌کشی انتقال داده شدند. بعد از اعمال تیمارها، با در نظر گرفتن این که در مطالعات صورت گرفته در مورد تزریق داخل تخم مرغ و بر طبق الگوی تزریق داخل تخم مرغ (یونی و فرکت، 2003) فراسنجه‌های جوجههای تازه تفریخ شده دارای اهمیت زیادی است. بنابراین، در پایان جوجه‌کشی صفات جوجهدرآوری (درصد جوجه در آوری، وزن اولیه و طول جوجههای تازه تفرخ شده) اندازه‌گیری و از هر تکرار 14 قطعه جوجه نر یک روزه را برای بررسی عوامل مورد مطالعه که شامل درصد تلفات، وزن بدن، مقدار خوراک مصرفی و ضریب تبدیل خوراک است، به دوره پرورش انتقال داده شدند. تجزیه داده‌های به دست آمده توسط نرم افزار SAS (2006) و مقایسه میانگین توسط آزمون چند دامنه‌ای دانکن انجام گرفت. داده‌هاي رکوردبرداري شده در این آزمایش با استفاده از نرم افزار آماریSAS 9.1 (2006) رويه مدل خطی تعمیم یافته ((GLM در قالب طرح كاملاً تصادفي مورد تجزيه و تحليل آماري قرار گرفت و ميانگين تيمارهاي آزمايشي نيز با استفاده از آزمون چند دامنه‌اي دانكن با يكديگر مقايسه شدند. مدل آماري كه جهت تجزيه و تحليل داده‌ها مورد استفاده قرار گرفت به صورت زير است: (ولي زاده و مقدم، 1381).
نتایج و بحث
با بررسی نتایج مقایسه میانگین اثر گروه‌های آزمایشی روی درصد جوجهدرآوری، می‌توان دو مقایسه را انجام داد. 1) تزریق آب دیونیزه و سطوح مختلف اسید بوتیریک، ال-گلوتامین و ال-کارنتین در روز هفتم باعث کاهش معنی‌دار درصد جوجهدرآوری نسبت به گروه شاهد (بدون تزریق) شد. 2) درصد جوجهدرآوری گروه‌های آزمایشی تزریق سطوح مختلف اسید بوتیریک، ال-گلوتامین و ال-کارنتین با این که از گروه شاهد (بدون تزریق) کم بود اما از گروه‌های شاهد منفی (تزریق آب دیونیزه) از لحاظ عددی بیشتر بود. هم‌چنین درصد جوجهدرآوری گروه آزمایشی تزریق 35 میلی‌گرم اسید بوتیریک به‌طور معنی‌داری نسبت به گروه‌های شاهد منفی (تزریق آب دیونیزه) بیشتر بود.
مقایسه میانگین اثر گروه‌های آزمایشی روی وزن اولیه جوجههای تازه تفریخ شده نشان داد که تزریق سطوح مختلف اسید بوتیریک، ال-گلوتامین و ال-کارنتین به‌طور معنی‌داری باعث افزایش وزن بدن جوجههای تازه تفریخ شده، شد. با در نظر گرفتن این مطلب که وزن جوجههای حاصل از تزریق سطوح مختلف ال-گلوتامین نسبت به سطوح مختلف اسید بوتیریک و ال-کارنتین افزایش معنی داری در وزن جوجههای تازه تفریخ شده، مشاهده شد.
با در نظر گرفتن صفات به‌دست آمده از جوجهدرآوری، می‌توان چنین استنباط کرد که تزریق سطوح مختلف اسید بوتیریک، ال-گلوتامین و ال-کارنتین در روزهای ابتدای جنینی خطر کم‌تری بر جنین دارد. هم‌چنین، می‌توان نتیجه گرفت که تزریق سطوح مختلف اسید بوتیریک، ال-گلوتامین و ال-کارنتین در روزهای ابتدای جنینی (هفتم) که جنین شروع به اندام‌زایی می‌کند، می‌توان شاهد درصد جوجهدرآوری و وزن جوجههای تازه تفریخ شده بیش‌تری بود و در کل می‌توان گفت که تزریق سطوح مختلف اسید بوتیریک، ال-گلوتامین و ال-کارنتین نقش موثری در افزایش وزن بدن جوجههای تازه تفریخ شده، دارد.
– در هر ستون، اعدادي كه داراي حروف مشترک نيستند، اختلاف معني‌دار دارند (05/0>P).
1- 25 میلی‌گرم اسید بوتیریک+ 35 میلی‌گرم ال-گلوتامین+ 15 میلی‌گرم ال-کارنتین
2- 35 میلی‌گرم اسید بوتیریک+ 45 میلی‌گرم ال-گلوتامین+ 25 میلی‌گرم ال-کارنتین
عوامل گوناگونی می‌تواند درصد جوجهدرآوری را تحت تاثیر قرار دهد که با بررسی و کالبد‌گشایی، تخم‌مرغ‌های تفریخ نشده مشاهده شد که عفونت یکی از عوامل موثر در کاهش میزان جوجهدرآوری در این تخم‌مرغ‌ها بود، تمام عفونت دیده شده در این تخم‌مرغ‌ها به احتمال زیاد ناشی از دست‌کاری و تزریق دستی تخم‌مرغ‌ها است. با این‌که در آزمایش حاضر تمام راه‌کارهای اصولی جهت جلوگیری از عوامل خارجی به داخل تخم‌مرغ‌ها اعمال شده بود، با این حال، افزایش تلفات در گروه‌های آزمایشی تزریق شده، مشاهده شد. به نظر می‌رسد، جهت انجام تزریق داخل تخم‌مرغ با در نظر گرفتن این مطلب که محیط داخل تخم‌مرغ می‌تواند یک محیط کاملا مناسب برای رشد عوامل خارجی باشد، نیاز به امکانات و تجهیزات بیش‌تری مانند اتاق و وسایل مجهز و کاملا استریل است تا بتوان میزان آلودگی در تخم‌مرغ‌های تزریقی را به حداقل ممکن رساند.
با بررسی دقیق‌تر در مقایسه میانگین داده‌ها می‌توان به این نتیجه رسید که عامل تزریق چه به‌صورت آب دیونیزه و چه به‌صورت تزریق سطوح مختلف اسید بوتیریک، ال-گلوتامین و ال-کارنتین باعث کاهش درصد جوجهدرآوری در تخم‌مرغ‌ها می‌شود. از طرفی به نظر می‌رسد، تزریق داخل تخم‌مرغی، به‌دلیل تشکیل و تکامل شبکهی خونی در دورهی جنینی و هم‌چنین حساسیت بیشتر جنین، منجر به افزایش تلفات و کاهش درصد جوجهدرآوری شده است.
در گزارشي، ليتاو و همكاران (2010) نشان دادند، تزريق تركيبات مواد مغذی به داخل كيسه‌ی هواي تخم‌مرغ مادرهاي گوشتي باعث افزايش مرگ و مير جنيني و کاهش درصد جوجهدرآوری نسبت به گروه شاهد شد.
در آزمایش دیگری، بدیعی و ابراهیم‌نژاد (1394) بیان کردند که درصد آلودگی در تیمارهای آزمایشی سوراخ شدن تخم‌مرغ و بدون تزریق (شاهد منفی)، تزریق آب دیونیزه و تزریق سطوح مختلف هورمون گیاهی اسید جیبرلیک به‌طور معنی‌داری نسبت به گروه شاهد (بدون تزریق) بیشتر بود. مقایسه میانگین گروه‌های آزمایشی در مورد درصد جوجههای تفریخ نشده نشان داد، دست‌کاری تخم‌مرغ‌های بارور به‌صورت سوراخ شدن تخم‌مرغ و بدون تزریق (شاهد منفی)، تزریق آب دیونیزه و تزریق سطوح مختلف هورمون گیاهی اسید جیبرلیک به داخل تخم‌مرغ‌های بارور باعث افزایش درصد جوجههای تفریخ نشده، شد. به‌علاوه، درصد جوجههای تفریخ شده در گروه‌های آزمایشی بدون تزریق (شاهد) و سوراخ شدن تخم‌مرغ و بدون تزریق (شاهد منفی) نسبت به سایر گروه‌های آزمایشی به‌طور معنی‌داری بیشتر بود. در آزمایش بدیعی و ابراهیم‌نژاد (1394) با در نظر گرفتن این که در صفات جوجهدرآوری و آلودگی تخم‌مرغ بین گروه‌های آزمایشی تزریق آب دیونیزه با سطوح تزریقی اسید جیبرلیک تفاوت معنی‌داری وجود نداشت و هر دو گروه، نسبت به گروه بدون تزریق (شاهد)، در مورد صفات جوجهدرآوری و آلودگی تخم‌مرغ افزایش نشان دادند، پس می‌توان نتیجه گرفت که عامل تزریق باعث کاهش جوجهدرآوری و افزایش معنی‌دار آلودگی شده است.
سلمان زاده و همکاران (2012) بیان کردند، تزريق آب دیونیزه و سطوح گلوكز و منيزيم به تنهایی و با هم (مشابه روش تزریق آزمایش حاضر) در روز هفتم انكوباسيون به درون آلبومن تخم‌مرغ‌هاي جوجه‌كشي مادر گوشتي در مقايسه با گروه شاهد (بدون تزريق) باعث كاهش معنی‌دار جوجه درآوري و افزایش آلودگی شد. این محققین بیان کردند که با رعایت تمام اصول بهداشتی و استفاده از هود کلاس دو میکربیولوژی، باز عامل تزریق و دست‌کاری تخم‌مرغ در روز هفتم باعث کاهش جوجهدرآوری و افزایش آلودگی در تخم‌مرغ‌های تفریخ نشده، بود.
اوهتا و همکاران (1999) بیان کردند تزریق اسيدهای آمينه (5/0 میلی‌لیتر محلول سوسپانسیون اسيدهای آمينه که مشابه ترکیب پروتیین تخم‌مرغ بود) به‌داخل کیسه زرده و کیسه هوایی در روز صفر و هفت جوجه‌کشی باعث کاهش معنی‌دار درصد جوجهدرآوری شد.
در آزمايش آميتاو و همكاران (2007) تزريق یک ميلي‌ليتر گلوكز 10 درصد به كيسه زرده، كيسه آمنيوتيك و حفره آلانتوييك تخم بوقلمون‌ها در روزهاي انتهايی انكوباسيون، باعث كاهش معنی‌دار درصد جوجه درآوري شد. در آزمايش ديگری ليتاو و همكاران (2008) نشان دادند، تزريق 6/0 ميلي‌ليتر گلوكز در روز 16 انكوباسيون به داخل تخم‌مرغ مادرهاي گوشتي باعث كاهش درصد جوجه درآوري شد. نتايج حاصل از آزمايش حاضر در مورد کاهش درصد جوجهدرآوری با یافته‌های اوهتا و همکاران (1999)، آميتاو و همكاران (2007)، ليتاو و همكاران (2008 و2010)، سلمان‌زاده و همکاران (2012) و بدیعی و ابراهیم‌نژاد (1394) مطابقت دارد.
چن و همكاران (2010) نشان دادند، تزريق ال-گلوتامین و دي‌ساكاريدها (مالتوز و ساكاروز) به تنهایی و با هم در روز 23 انكوباسيون به داخل تخم اردك‌ها، درصد جوجه درآوري را كاهش داد. در صورتی‌که تزریق مواد مغذی اشاره شده تاثیری بر وزن بدن جوجه اردک‌ها در سنین صفر، سه و هفت روزگی نداشت.
همان‌طور که از نتایج این آزمایش‌ها مشخص است، تزریق داخل تخم‌مرغ با هر نوع ماده مغذی و عامل محرک رشد در تخم گونه‌های مختلف و در زمان‌های مختلف دوره جنینی باعث کاهش درصد جوجهدرآوری و افزایش تلفات جنینی می‌شود.
در این آزمایش، همان‌طور که مشاهده شد، وزن بدن جوجههای تازه تفریخ شده در گروه‌هایی که تخم‌مرغ آن‌ها سطوح مختلف اسید بوتیریک، ال-گلوتامین و ال-کارنتین دریافت کرده بودند نسبت به گروه‌های شاهد افزایش یافت. بر اساس مطالعات پیشین دسترسی زود هنگام به خوراک، وزن بدن جوجههای مرغ و بوقلمون را افزایش داده و اندازه ماهیچه اسکلتی و نمو روده را بهبود داده است (نوی و اسکلان، 1999). در مقابل وضعیت تغذیه‌ای نامناسب، فعالیت میتوزی سلول‌های سیاره‌ای ماهیچه را کاهش داده و در نتیجه اندازه ماهیچه سینه را کاهش داده است (هالوی و همکاران، 2000). بنابراین بخشی از سرعت بالای رشد ماهیچه مربوط به افزایش تکثیر سلول‌های میوبلاست در دوران جنینی و وجود سلول‌های سیاره‌ای بیشتر در زمان بلافاصله پس از تفریخ می‌باشد (هالوی و همکاران، 2003). در مطالعه حاضر، تزریق اسید بوتیریک، ال-گلوتامین و ال-کارنتین به داخل تخم‌مرغ‌های جوجه‌کشی ممکن است سبب بهبود تکثیر مایوپلاست‌ها و سلول‌های سیاره‌ای جنین و جوجههای تازه تفریخ شده باشد که نتیجه آن افزایش وزن بدن در زمان تفریخ است. از طرفی، روزهاي پيرامون جوجه درآوري (قبل و بعد از جوجه درآوري) يك دوره بحراني براي رشد و نمو و بقاي جوجه‌هاي گوشتي است. در اين مقطع يك گذر متابوليكي و فيزيولوژيكي از منبع غذايي زرده حاوي چربي زیاد به جيره غذايي با كربوهيدرات و پروتيين زیاد اتفاق مي‌افتد. جنيني كه اواخر دوره انكوباسيون را سپري مي‌كند و هم‌چنين جوجه تازه تفريخ شده ممكن است با كمبود گليكوژن مواجه شود. بيش‌تر ذخاير گليكوژني در اواخر دوران جنيني براي انجام فرآيند تفريخ مورد استفاده قرار مي‌گيرد؛ در نتيجه جوجه بايد ذخاير گليكوژني بدن را از طريق روند گلوكونئوژنز با استفاده از ذخاير پروتييني بدن (بيش‌تر ماهيچه سينه) احيا كند تا بتواند دماي بدن را تنظيم نموده و تا زمان مصرف خوراك، قادر به فعاليت باشد، اين فرآيند باعث كاهش ذخاير پروتيين ماهيچه، و به تبع آن افت رشد و كاهش وزن جوجه‌ها مي‌شود. در اين مواقع، افزودن يك ماده مغذي به داخل تخم‌مرغ پيش از مواجه‌شدن جوجه به اين كمبود، مي‌تواند از تحليل پروتيين ماهيچه كاسته و باعث افزایش وزن جوجه‌ها در زمان تفريخ و بعد از آن شود. هم‌چنین این نتایج موافق هستند با فرضیات ما که، تزریق مواد مغذی می‌تواند مانع مناسبی برای مصرف اسید آمینه جهت فراهم کردن انرژی باشد. بنابراین، تزریق داخل تخمی سه ماده مذکور به تنهای و ترکیبی، وابستگی جنین را به اسیدهای آمینه برای تولید انرژی، از طریق بهبود بخشیدن وضعیت انرژی جنین کاهش می‌دهد و در نتیجه ابقای پروتیین را در ماهیچه افزایش می‌دهد که این فرآیند احتمالا به‌وسیله کاهش اتلاف ماهیچه، جهت کمک به افزایش وزن بدن جوجههای تازه تفریخ شده است. یونی و فرکت (2003) گزارش کردند، تزریق داخل تخمی، وضعیت انرژی جنین جوجه و رشد روده را افزایش می‌دهد. هم‌چنین، چندین مطالعه بیان کرده‌اند، تزریق داخل تخمی می‌تواند وضعیت انرژی جنین و وزن جوجههای تفریخ شده را بهبود بخشد (فوی و همکاران، 2006).
بر اساس نظر المورینی (1978) تخم‌مرغ‌های مادر گوشتی دارای رطوبت و چربی بیش از حد هستند، ولی دارای پروتیین اضافی نیستند. الموريني (1982) جزو اولين كساني بود كه براي اولين بار تركيبي از اسيدهای آمينه را كه مشابه تركيب پروتيين تخم‌مرغ بود به كيسه زرده تخم‌مرغ‌هاي جوجه‌كشي تزريق كرد. تزريق اسيدهای آمينه سبب افزايش وزن بدن در زمان تفريخ و 56 روزگي در مقايسه با گروه شاهد (بدون تزریق) شد.
اوهتا و همکاران (1999) در آزمایشی تاثیر تزریق اسيدهای آمينه به درون تخم‌مرغ‌های بارور مادر گوشتی را مورد بررسی قرار دادند، تیمارها شامل گروه شاهد که تزریقی در آن‌ها صورت نگرفته بود، تزریق 5/0 میلی‌لیتر آب استریل یا 5/0 میلی‌لیتر محلول سوسپانسیون اسيدهای آمينه که مشابه ترکیب پروتیین تخم‌مرغ بود. تزریق به داخل کیسه زرده یا کیسه هوایی 15 تخم‌مرغ در روز صفر و هفت جوجه‌کشی صورت گرفت. تزریق اسيدهای آمينه به درون تخم‌مرغ در روز صفر جوجه‌کشی سبب کاهش معنی‌دار در درصد جوجهدرآوری شد. درصد جوجهدرآوری بین تمام گروه‌هایی که در آن‌ها مواد به کیسه زرده در روز هفت تزریق شده بود، یکسان بود. تزریق محلول اسيدهای آمينه به داخل کیسه زرده در روز هفت جوجه‌کشی سبب افزایش نسبت وزن بدن جوجه یک‌روزه به وزن تخم‌مرغ (قبل از خواباندن) شد. این محققین پیشنهاد کردند تزریق می‌تواند در روزهای مختلف جوجه‌کشی صورت گرفته و اسيدهای آمينه قابلیت افزایش وزن بدن جوجههای یک‌روزه را دارد. هم‌چنین، در آزمایش دیگری، اوهتا و همکاران (2004) با بررسی تاثیر محلول اسيدهای آمينه به تخم‌مرغ‌های مادر گوشتی و تخم‌گذار به این نتیجه رسیدند که پروتیین تخم‌مرغ برای تفریخ کافی است، ولی برای حداکثر رشد جنین جوجههای گوشتی کافی نیست که می‌توان چنین استنباط کرد که رشد و توسعه جنین جوجه علاوه بر ذخایر مادری می‌تواند متاثر از مواد مغذی دریافت شده باشد.
در کل، مزيت حاصل از تزريق مواد مغذي به تخم‌مرغ‌هاي جوجه‌كشي بر عكس پستانداران، بيان‌گر محدوديت جنين گونه‌هاي طيور در تامين مواد مغذی و رشد آن‌ها است که بیشتر آزمایشات با تزریق مواد مختلف باعث افزایش وزن جوجههای تازه تفریخ شده، شد که نتایج تحقیق حاضر در مورد افزایش وزن بدن جوجههای تفریخ شده با نتایج محققین بالا مطابقت دارد.
هم‌چنین، تحقیقات متعددی نشان داده است که دسترسی جنین‌های در حال رشد به مواد مغذی برای رشد و توسعه‌ی عضلات ضروری و مهم است (اوهتا و همکاران، 1999؛ یونی و فرکت، 2004 و فرکت و همکاران، 2005). تزریق برخی از مواد مغذی به مایع آمنیوتیک جنین‌های در حال رشد می‌تواند رشد و توسعه‌ی دستگاه گوارش و توانایی آن برای هضم مواد مغذی را ارتقاء بخشد ( فرکت و همکاران، 2005). این نتایج با یافته‌های سایر محققین هماهنگی دارد (المورانی، 1982؛ اوهتا و همکاران، 1999؛ فرکت و همکاران، 2005 و یونی و همکاران، 2005).
در آزمایش زای و همکاران (2008) تزریق 5/0 میلی‌لیتر ال-کارنتین 05/0، 5/0، 5 و 10 میکرومول در تخم‌مرغ‌های مادر لگهورن در روزهای 17 و 18 انکوباسیون هیچ تاثیری بر جوجهدرآوری و افزایش وزن جوجههای تازه تفریخ شده نداشت. اما تزریق مقادیر بیشتر ال-کارنتین در زرده تخم‌مرغ باعث کاهش محتویات کیسه زرده جوجههای حاصل از این تخم‌مرغ‌ها شد که نشان دهنده اثر تحریکی ال-کارنتین بر مصرف چربی توسط جنین در حال رشد است. در این آزمایش، داده‌های مقدار افزایش وزن، مصرف خوراک، ضریب تبدیل غذایی، خصوصیات لاشه در دوره پرورش گزارش نشده است. در آزمایش دیگری کرالاپوراث (2010) با تزریق دوزهای 5/0، 2 و 8 میکرومول ال-کارنتین در روز 18 انکوباسیون داخل تخم‌مرغ‌های مادر گوشتی هیچ تاثیر معنی‌داری در درصد جوجهدرآوری و وزن جوجههای تازه تفریخ شده مشاهده نکردند، اما در تجزیه و تحلیل داده‌ها ارتباط مستقیمی بین این دو صفت با افزایش غلظت دوزهای تزریقی ال-کارنتین وجود داشت به این صورت که با افزایش دوز تزریقی ال-کارنتین مدت زمان انکوباسیون (زمان از تخم در آمدن جوجه‌ها) و میزان جوجهدرآوری هم افزایش یافت. از نتایج این آزمایش‌ها چنین استنباط می‌شود، استفاده از مقادیر کم‌تر ال-کارنتین تاثیری معنی‌داری بر افزایش وزن اولیه جوجه‌ها نداشته، برای این منظور در آزمایش پیش رو سعی شده با افزایش مقادیر ال-کارنتین شاهد عملکردهای بهتر در جوجههای حاصل از تزریق ال-کارنتین داشته باشیم.
مواد مغذی از راه تزریق به داخل تخم طیور می‌توانند از جمله راه‌های افزایش وزن جوجه‌ها در هنگام خروج از تخم باشند. انتظار می‌رود مواد مغذی قبل از تفریخ جوجه با استفاده از روش تزریق داخل تخمی سبب رشد و توسعه روده جنین شود. به علاوه ممکن است که این روش سبب افزایش بازده خوراک، کاهش تلفات و نارسایی در سنین اولیه، افزایش پاسخ ایمنی به آنتی‌ژن‌های روده‌ای، کاهش بروز مشکلات اسکلتی و افزایش رشد ماهیچه‌ها شود (فرکت، 2006).
چند دهه از استفاده بتا هیدروکسی بتا متیل بوتیرات به عنوان مکمل برای افزایش حجم ماهیچه می‌گذرد. این ماده متابولیت اسید آمینه لوسین است و در بدن انسان و حیوان تولید می‌شود (نیسن و همکاران، 2000). مطالعات انجام شده نشان داده است که مقدار کمی بتا هیدروکسی بتا متیل بوتیرات در بدن تولید می شود (به طور معمول حدود پنج درصد از متابولیسم لوسین این مسیر را طی می کند) (تاکو و همکاران، a 2004). نتایج یک مطالعه نشان داد که در بعضی از بافت‌ها بتا هیدروکسی بتا متیل بوتیرات به بتا هیدروکسی بتا متیل گلوتارات کوآنزیم 1A تبدیل می‌شود (نیسن و آبومارد، 1997). این ماده به عنوان یک منبع کلیدی کربن در بافت‌ها است که برای حفظ حداکثر عملکرد سلول لازم است. در اواخر جوجه کشی، تغذیه جنین جوجههای گوشتی با کربوهیدرات و بتا هیدروکسی بتا متیل بوتیرات منتج به افزایش وزن جوجههای تازه تفریخ شده می‌شود و وزن عضله سینه به ترتیب برابر با 6-5 درصد و 8-6 درصد و نیز ذخایر گلیکوژنی کبد معادل 5 – 2 برابر نسبت به گروه کنترل افزایش می‌یابد (یونی و همکاران، 2005).
در آزمايش يوني و همكاران (2005) پاسخ جوجههای سويه كاب به تزريق مواد مغذي درون تخم‌مرغ در مقايسه با سويه راس بيش‌تر بود، به‌طوري‌كه افزايش وزن جوجه‌هاي تفريخ شده نسبت به گروه شاهد در جوجههای سويه كاب 6/5 درصد و در جوجههای سويه راس 7/3 درصد بود. هم چنین در سن 10 روزگي اين افزايش وزن در جوجههای سويه كاب هفت درصد و در جوجههای سويه راس 2/4 درصد بود. به اين ترتيب به نظر مي‌رسد، بين سويه‌هاي مختلف از نظر پاسخ به تغذيه جنيني (تزريق مواد مغذي به درون تخم‌مرغ) و هم‌چنين عملكرد بعدي تفاوت وجود دارد. در آزمايش حاضر از جوجههای سويه كاب استفاده شد و افزايش وزن بدن جوجه‌هاي تفريخ شده از تخم‌مرغ‌هايي كه به آن‌ها اسید بوتیریک، ال-گلوتامین و ال-کارنتین تزريق شده بود، نسبت به گروه‌های شاهد (بدون تزریق، تزریق آب دیونیزه) بيش‌تر بود.
روی هم رفته، نتايج آزمايش حاضر با نتایج اکثر محققین مبني بر كاهش درصد جوجه درآوري و افزايش وزن جوجه‌هاي تازه تفريخ شده حاصل از تخم‌مرغ‌های تزریقی با مواد مغذی، مطابقت دارد.
آزمایشات زیادی مبین آن است که بین طول جوجه و وزن 42 روزگی جوجه‌ها ارتباط مثبتی وجود داشته و ضریب همبستگی بین این دو صفت در تمامی این آزمایشات به طور متوسط برابر 33/0 بوده است. در بررسی که در سال 2006 انجام گردید، گزارش شد که به جای وزن یک روزگی جوجه‌ها می‌توان از طول جوجه به‌عنوان عامل پیش‌بینی وزن نهایی استفاده کرد. متاسفانه آزمایش‌های صورت گرفته در زمینه تزریق مواد مغذی به داخل تخم گونه‌های مختلف پرنده‌ها، داده‌های طول جوجههای تازه تفریخ شده گزارش نشده است.
بدیعی و ابراهیم‌نژاد (1394) بیان کردند، تزریق سطوح مختلف هورمون اسید جیبرلیک به داخل آلبومن تخم‌مرغ‌های مادر گوشتی سویه‌ی راس 308 در روز هفتم دورهی جنینی، بر طول جوجههای تفریخ شده تاثیری معنی‌داری نداشت.
نتایج مقایسه میانگین اثر تیمارهای آزمایشی روی افزایش وزن بدن جوجههای گوشتی نشان داد که افزایش وزن بدن در گروه‌های دریافت‌کننده‌ی سطوح مختلف اسید بوتیریک، ال-گلوتامین و ال-کارنتین نسبت به گروه‌های شاهد (بدون تزریق) و شاهد منفی (تزریق آب دیونیزه) به‌طور معنی‌داری افزایش داشت (05/0>P).
هم‌چنین، مقایسه میانگین اثر تیمارهای آزمایشی روی ضریب تبدیل غذایی نشان داد که گروه تزریق شده با 35 و 45 میلی‌گرم ال-گلوتامین و ترکیب سه ماده مذکور (35 میلی‌گرم اسید بوتیریک+ 45 میلی‌گرم ال-گلوتامین+ 25 میلی‌گرم ال-کارنتین) در روز هفتم جنینی کم‌ترین ضریب تبدیل غذایی را در دورهی 10-1 روزگی نسبت به سایر گروه‌های آزمایشی داشت. هم‌چنین ضریب تبدیل غذایی در دوره‌های 26-11 ،42-27 و 42-1 در گروه‌های تزریق شده با سطوح مختلف اسید بوتیریک، ال-گلوتامین و ال-کارنتین نسبت به گروه‌های شاهد (بدون تزریق) و شاهد منفی (تزریق آب دیونیزه) به‌طور معنی‌داری بهبود یافت (05/0>P).
– در هر ستون، اعدادي كه داراي حروف مشترک نيستند، اختلاف معني‌دار دارند (05/0>P).
1- 25 میلی‌گرم اسید بوتیریک+ 35 میلی‌گرم ال-گلوتامین+ 15 میلی‌گرم ال-کارنتین
2- 35 میلی‌گرم اسید بوتیریک+ 45 میلی‌گرم ال-گلوتامین+ 25 میلی‌گرم ال-کارنتین
– در هر ستون، اعدادي كه داراي حروف مشترک نيستند، اختلاف معني‌دار دارند (05/0>P).
1- 25 میلی‌گرم اسید بوتیریک+ 35 میلی‌گرم ال-گلوتامین+ 15 میلی‌گرم ال-کارنتین
2- 35 میلی‌گرم اسید بوتیریک+ 45 میلی‌گرم ال-گلوتامین+ 25 میلی‌گرم ال-کارنتین
در آزمايش حاضر، افزايش وزن بدن جوجه‌هاي يك روزه ناشي از تزريق سطوح مختلف اسید بوتیریک، ال-گلوتامین و ال-کارنتین تا سن كشتار ادامه داشت. بنابراين، در اين آزمايش تاثير وزن جوجه يك روزه بر وزن كشتار مثبت بود. بنابر نظر ويلسون (1991) يك گرم اضافه وزن جوجه هنگام تفريخ مي‌تواند سبب هشت تا 13 گرم افزايش وزن بدن در هنگام كشتار شود كه البته در اين آزمايش اين اثرات بيش‌تر از اين مقدار بود. به نظر مي‌رسد، مقدار همبستگي بين وزن بدن در هنگام تفريخ جوجه‌ها و وزن كشتار در سويه‌هاي سريع‌الرشد امروزي بيش‌تر از گذشته باشد. در اين آزمايش در گروه تزریقی حاوی 35 میلی‌گرم ال-گلوتامین در روز هفتم دورهی جنینی، 8/0 گرم تفاوت وزن اولیه جوجه نسبت به گروه شاهد (بدون تزریق)، سبب اختلاف وزن حدود 139 گرمی در زمان كشتار شد.
قشلاق علیایی و همکاران (1393) گزارش کردند، تزریق سطوح مختلف اسید آمینه ال-گلوتامین (یک، دو، سه و چهار درصد گلوتامین در یک میلی‌لیتر آب استریل) در روز 5/17 جنینی به مایع آمنیوتیک تخم‌مرغ‌های مادر گوشتی راس 308 تاثیر معنی‌داری بر مصرف خوراک جوجههای گوشتی در هیچ یک از دوره‌های پرورش (10-1، 24-11، 42-25 و 42-1) نداشت، اما افزایش وزن بدن در دوره‌های آغازین، رشد و کل دورهی پرورش در گروه تزریق شده با چهار درصد گلوتامین، به‌طور معنی‌داری بیشتر از گروه‌های شاهد (بدون تزریق و تزریق آب استریل) بود. به‌علاوه، تزریق سطوح مختلف ال-گلوتامین، ضریب تبدیل غذایی جوجههای گوشتی را در دورهی آغازین نسبت به گروه‌های شاهد بهبود داد، در صورتی‌که در سایر دوره‌های پرورش معنی‌دار نبود.
در آزمایش چن و همکاران (2009) تزریق ترکیبی از اسید آمینه‌ی ال-گلوتامین به همراه کربوهیدرات‌های ساکاروز و مالتوز در روز 23 جنینی به مایع آمنیوتیک تخم اردک‌های بارور، تاثیری بر افزایش وزن بدن در سن سه روزگی جوجه اردک‌ها نداشت، اما باعث افزایش وزن بدن در سن هفت روزگی جوجه اردک‌ها شد. در این آزمایش محققین بیان کردند، وزن بدن در سن هفت روزگی متناسب با توسعه روده‌ی جوجه اردک‌ها، افزایش یافت. با دقت در نتایج آزمایشات بالا می‌توان نتیجه گرفت که نتایج ما با داده‌های چن و همکاران (2009) و قشلاق علیایی و همکاران (1393) در مورد عملکرد رشد مطابقت دارد.
شافی و همکاران (2014) بیان کردند، تزریق ترکیب اسیدهای آمینه (ال- گلوتامین، ال- لایزین، گلایسین و ال-پرولین) در روز 15 دورهی جنینی به داخل تخم‌مرغ‌های مادر گوشتی سویه‌ی راس 308، باعث افزایش مصرف خوراک و وزن بدن جوجههای گوشتی در دوره‌های 21-1، 35-22 و 35-1 روزگی شد اما بر ضریب تبدیل غذایی تاثیر معنی‌داری نداشت، که نتایج تحقیق حاضر با نتایج شافی و همکاران (2014) در مورد افزایش وزن بدن مطابقت، اما در مورد مصرف خوراک و ضریب تبدبل غذایی مغایرت دارد.
در کل، این مطلب به خوبی واضح است که استفاده از ال-گلوتامین به‌صورت مکمل در جیره و یا تزریق به داخل تخم‌مرغ می‌تواند یک کاندیدای بالقوه در بهبود عملکرد رشد پرنده‌ها باشد.
در آزمایش حاضر، تزریق ال-گلوتامین به داخل تخم‌مرغ‌های مادر گوشتی می‌تواند به شیوه‌های گوناگون سبب بهبود عملکرد جوجههای گوشتی شود که می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد: الف) این مکمل احتمالا گلوتامین مورد نیاز روده را تامین می‌کند که به‌عنوان ماده انرژی‌زا برای سلول‌های با سرعت تکثیر بالا مانند آنتروسیت‌ها شناخته شده و نیز یک منبع نیتروژن‌دار برای سنتز نوکلئوتیدها به شمار می‌رود و در نتیجه ساخت پروتیین را افزایش می‌دهد (کلدر و یعقوب، 1999)، ب) گلوتامین در نگه‌داری ساختمان مخاطی به ویژه حفظ اتصالات محکم و نفوذپذیری مخاط روده اهمیت دارد (پنیگراهی و همکاران، 1997)، ج) گلوتامین احتمالا به‌عنوان یک پیام‌رسان یا تنظیم کننده احتیاجات متابولیکی عمل نموده و سبب افزایش سنتز پروتیین و کاهش تجزیه آن در ماهیچه‌های اسکلتی می شود (هاسینگر و همکاران، 1994) و د) استفاده از مواد مغذی خوراک تا حد زیادی بستگی به ساختمان روده کوچک و سلامت پرزهای آن دارد و روده کوچک به‌عنوان محل اصلی هضم و جذب مواد مغذی به شمار می‌رود (پلاسکی و همکاران، 1996). بنابراین افزایش سطح پرزهای روده کوچک باعث افزایش مساحت ناحیه جذب شده و ظرفیت جذب مواد مغذی قابل دسترس در روده را بهبود داده و این امر می‌تواند منجر به عملکرد بهتر پرندگان به ویژه در سنین پایین گردد (کاسپاری، 1992).
از سوی دیگر، تزریق کربوهیدرات، کربوهیدرات به همراه پروتیین، بتا-هیدروکسی بتا-متیل بوتیرات یا مخلوطی از همه این مواد باعث افزایش وزن تفریخ و افزایش وزن بدن در دوره پرورش شد (تاکو و همکاران، 2004). این محققین افزایش رشد روده و فعالیت آنزیم‌های روده را علت این افزایش وزن بدن بیان کردند. علاوه بر این، این مواد وضعیت انرژی پرنده را بهبود بخشیده و باعث افزایش رشد و سوخت و ساز شد.
فوی و همکاران (2005) با تزریق مواد مغذی به جنین بوقلمون نشان دادند که تغذیه جنینی می‌تواند فعالیت آنزیم‌های گوارشی سلول‌های مخاطی روده را حداکثر تا دو هفته پس از تفریخ افزایش دهد. با افزایش فعالیت آنزیم‌های سلول‌های مخاطی روده، عملکرد رشد پس از تفریخ پرندگان بهبود یافت. تغذیه جنینی علاوه بر تامین مواد مغذی برای رشد و توسعه جنین می‌تواند بیان ژن‌هایی که رشد و توسعه‌ی ظرفیت هضمی را کنترل می‌کنند را تحت تاثیر قرار داده (تاکو و همکاران، 2005) و موجب ارتقا عملکرد رشد پرندگان پس از تفریخ گردد.
پبلس و همکاران (2007) نشان دادند، که استفاده از مکمل ال-کارنتین در جیرههای همسان مرغهای مادر گوشتی باعث کاهش چربی داخل بطنی و افزایش گوشت سینه در جوجههای حاصل از این مرغ‌ها شده است و در آزمایش مشابهی، کید و همکاران (2005) گزارش کردند جوجههای حاصل از مرغهای مادر گوشتی تغذیه شده با مکمل ال-کارنتین باعث کاهش چربی داخل بطنی و چربی لاشه شده است. در آزمایش رابی و همکاران (1997) و رابی و اسزیلاجای (1998)، هنگامی که ال-کارنتین در رژیم غذای مرغهای مادر گوشتی در دوزهای 50 میلی گرم در کیلو گرم جیره استفاده شده بود، وزن جوجههای تولید شده از این مادرهای گوشتی نسبت به گروه شاهد افزایش داشت. کید و همکاران (2009) با بررسی مکمل ال-کارنتین در جیره جوجههای گوشتی به این نتیجه رسیدن که استفاده از ال-کارنتین به مقدار 50 میلی‌گرم در کیلوگرم باعث افزایش بازده گوشت جوجههای گوشتی شد.
یالسین و همکاران (2008 و 2005) نشان دادند که، اضافه کردن ال-کارنتین به مقدار 200 میلی گرم در کیلوگرم در جیره بلدرچین گوشتی و تخم‌گذار در دو آزمایش جداگانه، روی افزایش وزن، خصوصیات لاشه و ضریب تبدیل غذایی بلدرچین‌ها تاثیر معنی‌داری داشت.
زون گنگ و یومینگ (2007) گزارش نمودند تغذیه مکمل بوتیرات سدیم در سطح 500 میلی‌گرم در کیلوگرم، وزن بدن را تا 25 روزگی از سن افزایش و ضریب تبدیل خوراک را در طی کل دوره پرورش 48 روزگی در جوجههای گوشتی بهبود بخشید. آنتون جیووانی و همکاران (2007) مشاهده کردند اسید بوتیریک اثرات مثبتی بر خصوصیات عملکرد رشد جوجههای گوشتی دارد. در مقابل لیسون و همکاران (2005) بیان کردند که اسید بوتیریک هیچ تاثیری بر افزایش وزن بدن جوجه‌ها در دوره آغازین، رشد و پایانی نداشت، اما پرندگانی که با مکمل اسید بوتیریک تغذیه شده بودند، در مقایسه با پرندگان گروه کنترل مصرف خوراک کم‌تری داشتند. این مطالعات نشان دادند که تزریق داخل تخمی اسید بوتیریک می‌تواند به افزایش اثرات آن بر ریخت‌سنجی دستگاه گوارش و به تبع آن به افزایش سطح جذب مواد مغذی از روده و بهبود عملکرد رشد کمک کند. هم‌چنین جهت کاهش استفاده از ذخایر گلیکوژن، کبد و تخلیه پروتئین ماهیچه، تزریق داخل تخمی اسید بوتیریک در آلبومن در اوایل دوره انکوباسیون می‌تواند وضعیت انرژی جنین در زمان تفریخ از تخم به وسیله افزایش ذخایر گلیکوژن حمایت کرده و استفاده از پروتئین ماهیچه به عنوان منبع انرژی از طریق فرآیند گلیکوژنز کاهش داده و در نتیجه باعث افزایش عملکرد رشد جوجههای گوشتی بعد از تفریخ از تخم شود. بر اساس این خصوصیات اسید بوتیریک، تزریق داخل تخمی آن می‌تواند رشد دستگاه گوارش را بهبود داده و در نتیجه عملکرد جوجههای گوشتی جوان را افزایش دهد.
پینجاسو و جنسن (1989) گزارش نمودند که استفاده از اسید بوتیریک در تغذیه جوجههای گوشتی، برخلاف سایر اسیدهایی هم چون پروپیونات، خوراک مصرفی را کاهش نداد. در آزمایش لیسون و همکاران (2005) نیز استفاده از 2/0 درصد اسید بوتیریک تاثیر منفی بر خوراک مصرفی نداشت. در مطالعه لیسون و همکاران (2005) استفاده از اسید بوتیریک در جیره جوجههای گوشتی تاثیری بر افزایش وزن و ضریب تبدیل خوراک در دوره های 20-1، 42-21، 42-1 روزگی نداشت.
منابع فارسی:
- ولی زاده، م.، مقدم، م.، 1381. طرحهای آمایشی در کشاورزی، انتشارات پریور، تک جلدی.
منابع لاتین:
Amitav, B., S. Majumdar, S. K. Bhanja, A. B. Mandal, B. B. Dash and S. K. Agarwal. 2007. Effect of in ovo injection of glucose on growth, immunocompetence and development of digestive organs in turkey poults. 16th European Symposium on Poultry Nutrition. 147-150.
Chen, W., R. Wang, H. F. Wan, X. L. Xiong, P. Peng, J. Peng. 2009. Influence of in ovo injection of glutamine and carbohydrates on digestive organs and pectoralis muscle mass in the duck. Br. Poult. Sci. 50: 436 – 442.
Duncan, J. W., 1955. Multiples range and multiple F tests. Biometrics, 11: 1-42.
Fairchild, B. D., and V. L. Christensen. 2000. Photostimulation of turkey eggs accelerates hatching times without affecting hatchability, liver or heart growth, or glycogen content. Poult. Sci. 79: 1627-1631.
Ferket, P. R. 2006. Incubation and in ovo nutrition affects neonatal development. 33rd Annual Carolina Poultry Nutrition Conference. pp. 18-28.
Foye, O. T. 2005. The biochemical and molecular effects of amnionic nutrient administration, “in ovo feeding” on intestinal development and function and carbohydrate metabolism in turkey embryos and poults. PhD Dissertation. Department of Poultry Science North Carolina State University.
Foye, O. T., Z. Uni, and R. P. Ferket. 2006. Effect of in ovo feeding egg white protein, beta-hydroxy-beta-methylbutyrate, carbohydrates on glycogen status and neonatal growth of turkeys. Poult. Sci. 85: 1185-1192.
Foye, O., P. Ferket, and Z. Uni. 2005. The effects of in ovo feeding of arginine and/or beta-hydroxy-betametylbutyrate (HMB) on glycogen metabolism and growth in turkey poults. Poultry Science, 84: (Supplement1) : 9.
Francis, J. A., and R. D. Griffiths. 2002. Glutamine: essential for immune nutrition in the critically ill. British Journal of Nutrition, 87: Supplement. 1, S3–S8.
Keralapurath M. M., A. Corzo, R. Pulkanti, W. Zhai, and E. D. Peebles. 2010. Effects of in ovo injection of L-carnitine on hatchability and subsequent broiler performance and slaughter yield. Poult. Sci. 89: 1497-1501.
Kidd, M. T., C. D. McDaniel, E. D. Peebles, S. J. Barber, A. Corzo, S. L. Branton, and J. C. Woodworth. 2005. Breeder hen dietary L-carnitine affects progeny carcase traits. Br. Poult. Sci. 46: 91–103.
Lesson. S., H. Namkung, M. Antongiovanni, and E. H. Lee. 2005. Effect of butyric acid on the performance and carcass yield of broiler chickens. Poult. Sci. 84: 1418-1422.
Mast, J., J. Buyse, and B. M. Goddeeris. 2000. Dietary L-carnitine supplementation increases antig en-specific immunoglobulin G production in broiler chickens. Br. J. Nutr. 83: 161-166.
Moran, E. T., Jr. 2007. Nutrition of the developing embryo and hatchling. Poult. Sci. 86:1043–1049.
Newsholme, P., J. Procopio, M. M. R. Lima, and T. C. Pithon-Curi. 2003. Glutamine and glutamate, their central role in cell metabolism and function. Cell Biochemistry and Function, 21: 1-9.
Nissen S. L. and N. N. Abumrad. 1997. Nutritional role of the leucine metabolite β-hydroxy-β-methylbutyrate (HMB). Journal of Nutritional Biochemistry, 8: 300–311.
Nissen S., J. C. Fuller, J. Sell, P. R. Ferket, and D. B. Rives. 1994. The effect of β-methyl-β-hydroxybutyrate on growth, mortality, and carcass qualities of broiler chickens. Poultry Science, 73(1): 137-155.
Ohta, Y., N. Tsushima, K. Koide, M. K. Kidd, and T. Ishibashi. 1999. Effect of amino acid injection in broiler breeder eggs on embryonic growth and hatchability of chicks. Poultry Science, 78: 1493–1498.
Pryde, S. E., S. H. Duncan, G. L. Hold, C. S. Stewart, and H. J. Flint. 2002. The microbiology of butyrate formation in the human colon. FEMS Microbiol. Lett. 217: 133–139.
Rebouche, C. J. 1992. Carnitine function and requirements during the life cycle. FASEB J. 6:3379–3386.
SAS Institute. 2006. SAS/STAT User’s Guide. Version 9. SAS Inst. Inc., Cary, NC.
Souba, W.W. 1993. Intestinal glutamine metabolism and nutrition. Journal of Nutritional Biochemistry, 4: 2–8.
Suchner, U. K., S. Kuhn, and P. Fürst. 2000. The scientific basis of immunonutrition. Proceedings of the Nutrition Society. 59: 553–563.
Tako, E., P. R. Ferket, and Z. uni. 2004a. Effects of In Ovo feeding of carbohydrates and ß-Hydroxy-ß-Methylbutyrate on the development of chicken intestine. Poult. Sci. 83: 2023-2028.
Uni, Z., and P. R. Ferket 2003. Enhancement of development of oviparous species by in ovo feeding. U.S. Patent no. 6: 592, 878.
Uni, Z., and P. R. Ferket. 2004. Methods for early nutrition and their potential. Worlds Poult Sci J. 60: 101-111.
Uni, Z., P. R. Ferket, E. Tako, and O. Kedar. 2005. In ovo feeding improves energy status of late- term chicken embryos. Poultry Science, 84: 764-770.
Zhai, W., S. L. Neuman, M. A. Latour, and P. Y. Hester. 2008. The effect of in ovo injection of L-carnitine on hatchability of White Leghorns. Poult. Sci. 87: 569-572.
دیدگاه شما